Nervürlü inşaat demiri nasıl üretilir?

A. Giriş: Betonun görünmez kahramanı

Modern dünyanın yükselen gökdelenleri, köprüleri, otoyolları ve barajları tek bir ortak noktaya sahiptir: betonarme sistemler. Beton, basınca karşı son derece dayanıklı bir malzemedir; ancak çekme ve eğilme kuvvetlerine karşı oldukça zayıftır. İşte bu zayıflığı ortadan kaldıran, yapıların ayakta kalmasını sağlayan ve adeta iskelet görevini üstlenen malzeme inşaat demiridir.

Bugün bir şantiyede gördüğümüz nervürlü demir çubukların arkasında aslında büyük bir mühendislik ve endüstri serüveni vardır. Demirin madenlerden çıkarılıp çeliğe dönüştürülmesi, haddelenerek nervürlü hale getirilmesi ve nihayetinde standart boyutlarda kullanıma sunulması onlarca aşamadan oluşur.

Bu makalede, inşaat demirinin nasıl üretildiğini bilimsel bir dille ama herkesin anlayabileceği şekilde anlatacağız. Ayrıca üretimden sonra şantiyelerde karşılaşılan en önemli sorunlardan biri olan paslanma problemine değinecek ve profesyonel bir çözüm olan OK-151 Pas Sökücü’nün önemini vurgulayacağız.

B. Demirin hikâyesi: Madenlerden fabrikalara

Demirin Doğadaki Formu

Demir, dünyada en çok bulunan metallerden biridir ancak doğada saf halde bulunmaz. Çoğunlukla oksijenle birleşmiş mineraller şeklindedir. En yaygın demir cevherleri:

Hematit (Fe₂O₃)

Manyetit (Fe₃O₄)

Limonit (FeO(OH)·nH₂O)

Bu minerallerden demir elde etmek için önce madencilik yapılır, ardından cevherler işlenmek üzere tesislere gönderilir.

Cevherin hazırlanması

Madenlerden çıkarılan cevherler büyük kaya parçaları halinde olur. Bu parçalar önce kırıcı makinelerden geçirilir, ardından öğütülerek toz boyutuna getirilir. Daha sonra kok kömürü (karbon kaynağı) ve kireç taşı (cüruf oluşturucu) ile karıştırılır. Bu karışım, yüksek fırına beslenmek üzere hazır hale gelir.

C. Yüksek fırında ham demirin elde edilmesi

Yüksek fırının çalışma prensibi

Yüksek fırınlar 30–40 metre yüksekliğinde dev yapılar olup içlerinde 2000 °C’ye kadar çıkan sıcaklıklar vardır. Burada gerçekleşen temel reaksiyon:

Fe₂O₃ + 3CO → 2Fe + 3CO₂

Karbon monoksit (CO), demir oksitlerden oksijeni çekip saf demir bırakır.

Ham demirin özellikleri

Fırından alınan sıvı demir yüksek karbon oranına (%4–5) sahiptir. Bu nedenle sert ama kırılgandır. “Dökme demir” olarak bilinen bu form, inşaatta kullanılamaz. Çeliğe dönüştürülmesi gerekir.

D. Çelik üretimi: Dayanıklılığın doğuşu

Konvertör ve elektrik ark ocakları

Ham demir, konvertör fırınları veya elektrik ark ocaklarında işlenir. Amaç karbon oranını düşürmek ve çeliğe esneklik kazandırmaktır. Karbon oranı %0,2–1,5 aralığına indirilir.

Alaşım elementlerinin katkısı

Çeliğin dayanıklılığı sadece karbon oranına bağlı değildir. Mangan, krom, nikel, vanadyum gibi elementler eklenerek farklı özellikler kazandırılır.

Mangan → darbelere karşı dayanım artırır.

Krom → korozyona karşı direnç sağlar.

Nikel → süneklik kazandırır.

Vanadyum → yüksek mukavemet sağlar.

E. Sürekli döküm ve kütük (Billet) üretimi

Elde edilen sıvı çelik, sürekli döküm tesislerinde kalıplara dökülür. Burada katılaşarak uzun bloklar halini alır. Bu bloklara kütük (billet) denir. Kütükler, inşaat demiri üretiminin temel hammaddesidir.

F. Haddeleme: Çelikten nervürlü demire

Isıtma ve inceltilme

Kütükler yeniden 1100–1200 °C’ye kadar ısıtılır. Daha sonra haddelerden geçirilerek inceltilir, uzatılır. Bu işlem birkaç defa tekrarlanır ve istenilen çaplara ulaşılır: Ø8, Ø10, Ø12, Ø16 gibi.

Nervürleme

Betonla güçlü yapışma sağlamak için demirin yüzeyi düz bırakılmaz. Özel merdaneler yardımıyla nervürler (çıkıntılar) açılır. Bu çıkıntılar sayesinde beton ve demir adeta birbirine kilitlenir.

Soğutma ve kesim

Şekillenen çubuklar kontrollü şekilde soğutulur. Ani soğutma çatlamalara neden olabileceğinden özel sistemler kullanılır. Ardından standart boylarda (genellikle 12 metre) kesilerek paketlenir.

G. Kalite kontrol: Güvenliğin garantisidir

Üretilen demirler sadece görsel olarak değil, mekanik testlerle de denetlenir. Bunlar arasında:

Çekme testi → Demirin kopma dayanımı ölçülür.

Akma sınırı testi → Yük altında kalıcı şekil değiştirme noktası bulunur.

Eğilme testi → Demirin bükülmeye karşı dayanıklılığı ölçülür.

Türkiye’de TS 708 standardı, inşaat demirlerinin kalite kriterlerini belirler. Uluslararası standartlarda da benzer testler zorunludur.

H. Şantiyede ilk engel: Paslanma

Paslanma Mekanizması

Fabrikadan çıkan inşaat demiri parlak ve temizdir. Ancak açık havada depolandığında nem ve oksijenle reaksiyona girer:

4Fe + 3O₂ + 6H₂O → 4Fe(OH)₃

Bu reaksiyon sonucunda demir hidroksit oluşur ve zamanla Fe₂O₃·xH₂O (pas) halini alır.

Pasın Zararları

Aderansı azaltır: Betonla demir arasındaki tutunmayı zayıflatır.

Kesit kaybı: Uzun vadede demirin incelmesine neden olur.

Dayanıklılık sorunu: Yapının ömrünü kısaltır.

I. Çözüm: Pas temizliği ve OK-151 pas sökücü

Pas, yalnızca yüzeyi fırçalamakla tam anlamıyla giderilemez. Çünkü gözeneklere işleyen oksit kalıntıları beton döküldüğünde ilerlemeye devam eder. İşte bu noktada profesyonel çözümler gerekir.

OK-151 pas sökücü, özellikle inşaat demirleri için geliştirilmiş özel bir formüle sahiptir.

Sprey, fırça veya daldırma yöntemiyle uygulanabilir.

Pas tabakasını kimyasal olarak çözer.

Demiri kısa sürede temizleyerek ilk günkü parlaklığına kavuşturur.

Beton dökülmeden önce güvenle kullanılabilir.

Uygulama sonrası bol suyla durulama yapılır ve yüzey kuru bezle silinir. Böylece demir, betonla en yüksek aderansı sağlayacak şekilde hazır hale gelir.

İ. Videolu anlatım

Hemen aşağıda paylaşmış olduğumuz ve resmi Youtube kanalımıza yüklenen video aracılığı ile temizlik aşamalarını izleyebilirsiniz. Kanalımızda diğer uygulama videoları da mevcuttur. Pas sökücüler oynatma listesine girmeniz yeterlidir.

J. Uygulama şekli

Ürünü 3 farklı yöntemle uygulayabilirsiniz. Püskürtme, fırça ile sürme veya daldırma. İnşaat demirlerinin pasının temizlenmesinde en çok kullanılan yöntem yukarıdaki videoda da izlemiş olduğunuz gibi püskürtme yöntemidir.

📌Ürün bir püskürtücü içerisine konulur. Pasın yoğunluğuna göre su ile 1/1 ila 1/7 oranında seyreltilerek.

📌Paslı olan inşaat demiri üzerine sıkılır.

📌Yaklaşık olarak 20 dakika beklenir.

📌Pasın sökülmediği alanlarda uygulama tekrarı yapılabilir.

K. Ürün özellikleri

Pas sökücü OK-151 konsantre bir üründür. Yani pasın yoğunluğuna göre su ile seyreltilerek kullanılabilir. Yoğun pasta 1/1, orta pasta 1/4, az pasta 1/7 oranında.

🔍 İnşaat demirinin kütle ve hacminden yemek. Bakınız İTÜ Teknik Rapor

📢 Yerli üretimdir. Bu sayede nakliye süreçleri ortalama 3 (üç) iş günüdür.

📥 %100 etkili ve kısa sürede kesin çözüm sunar.

🔗 Aderansı arttırır.

L. Pas sökücü ürün OK-151’i nasıl satın alabilirim?

Pas sökücü OK-151’i internet sitemiz üzerinden sepetinize ekleyip 3D güvenlikli kredi kartı ödeme yöntemi ile ya da havale/EFT yöntemi ile satın alabilirsiniz.

M. Sonuç: Üretimden kullanıma uzanan yolculuk

İnşaat demiri, madenlerden başlayan, yüksek fırınlardan çelik tesislerine uzanan ve haddelenerek nervürlü forma kavuşan uzun bir üretim sürecinin ürünüdür. Ancak bu yolculuk, demir şantiyeye ulaştığında bitmez. Paslanma, demirin en büyük düşmanıdır ve mutlaka kontrol altına alınmalıdır.

Bu noktada devreye giren OK-151 pas sökücü, paslı yüzeyleri saniyeler içinde temizleyerek yapıların güvenliği için kritik bir katkı sağlar. Böylece inşaat demirinin üretim aşamasında elde edilen tüm kalite, şantiyede de korunmuş olur.